Jak zbudować lepsze relacje z dzieckiem?

3 i 10 lutego 2014r. na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego w ramach II edycji projektu „doWIADÓWKI – czyli wszystko co chcielibyście wiedzieć o szkole, a boicie się zapytać” odbyły się warsztaty pt. „Jak zbudować lepsze relacje z dzieckiem?” organizowane przez Stowarzyszenie „Rodzice w Edukacji”. Zajęcia dedykowane były dorosłym (rodzicom, nauczycielom), którym zależy na doskonaleniu relacji z dziećmi.
Spotkanie poprowadził Grzegorz Pruszko – doświadczony i wyróżniany pedagog, trener Vinci –Szkoły Twórczej Nauki.

Podczas pierwszego dnia warsztatów poruszone zostały następujące zagadnienia:
• komunikacja z dzieckiem (słuchanie, mowa ciała)
• eliminowanie konfliktów
• stosowanie kar i nagród
• znaczenie naśladownictwa

Zajęcia rozpoczęły się od gry „Helikopter”. Prowadzący podawał informacje o przemieszczaniu się helikoptera, a zadaniem uczestników było odgadnięcie, którędy dokładnie helikopter wyleci, np. prawym górnym rogiem.
Celem tej gry była koncentracja na konkretnym zadaniu i wykonanie go w jak najszybszym czasie.

Następne ćwiczenie miało na celu pozbycie się negatywnych emocji. Uczestnicy warsztatów zostali poproszeni o napisanie listu do swojego dziecka, w którym odnosili się do konkretnej sytuacji, która ich bardzo zdenerwowała. W liście mieli także zawrzeć własne emocje – to, jak się wtedy czuli. Po napisaniu listu wszyscy uczestnicy zostali poproszeni o podarcie swoich listów i wyrzucenie ich do kosza. Ćwiczenie to, pozwalało, na pozbycie się w sposób bezkonfliktowy negatywnych emocji, które spowodowała dana sytuacja a jednocześnie przeanalizowanie jeszcze raz tego, co się stało i co czuli aby móc, już bez zbędnych emocji, porozmawiać o niej z dzieckiem.

W efektywnej komunikacji, nie tylko z dzieckiem, ważne jest mówienie o swoich potrzebach, odczuciach i o tym, z czego one wynikają. Jedną z najbardziej skutecznych, a zarazem najprostszych metod jest stosowanie komunikatów „Ja”. Schemat takiego komunikatu zawiera trzy podstawowe elementy:
• Co czuję? – jednoznaczne określenie swoich odczuć
• Dlaczego to czuję? – opis konkretnej sytuacji, która miała miejsce (nie jej subiektywna ocena)
• Czego potrzebuję i oczekuję, żeby czuć się dobrze?

Kolejne zadanie dotyczyło odegrania ról w zaimprowizowanej scence. Uczestnicy warsztatów zostali podzieli na 3 – osobowe grupy. Każda osoba w grupie pełniła określone funkcje:
• osoba A – obserwator (obserwuje konwersację pomiędzy osobą B i C)
• osoba B – dziecko (11lat)
• osoba C – rodzic
Scenka dotyczyła następującej sytuacji: O godzinie 20:00 do 11-letniego dziecka ma przyjść 7 osób. Jest godzina 18:30, a w pokoju panuje totalny bałagan, chociaż była umowa, że przed przyjściem gości, dziecko posprząta swój pokój. Rodzic jest zły, że dziecko nie wywiązało się z umowy.
Zadaniem rodzica była rozmowa z dzieckiem z zastosowaniem komunikatu „Ja” według podanego wyżej schematu. Rolą obserwatora było zaobserwowanie czy rodzic stosuje wszystkie elementy tego komunikatu.
W ćwiczeniu ważna była precyzja wypowiedzi, np. co konkretnie miało być posprzątane. Pamiętajmy o tym, że inaczej postrzegamy świat niż dzieci. Starajmy się wysłuchać dziecko i zrozumieć, co jest dla niego ważne. Porozrzucane po całym pokoju zabawki dla nas mogą oznaczać bałagan, a dla dziecka są przygotowane, np. do konkretnych zabaw czy gier, w które będzie się bawiło razem ze swoimi gośćmi.

Oprócz wyrażania swoich uczuć i potrzeb (stosowanie komunikatu „Ja”) w komunikacji z dzieckiem ważne jest również uważne słuchanie. Aby słuchać efektywniej i aby osoba mówiąca czuła się zrozumiana warto zastosować poniższe elementy:
• utrzymywać kontakt wzrokowy
• mniej mówić (jeszcze mniej)
• skoncentrować się na rozmówcy i temacie rozmowy
• zadawać pytania
• parafrazować w celu upewnienia się, czy dobrze rozumiemy
• swoją postawą sygnalizować zaangażowanie w rozmowę (mowa ciała)
Tutaj, podobnie jak w poprzednim ćwiczeniu uczestnicy pracowali w 3-osobowych grupach. Tym razem uległy jednak zmianie role pełnione przez poszczególne osoby w grupie:
• osoba A – rodzic
• osoba B – obserwator
• osoba C – dziecko
Scenka dotyczyła sytuacji, kiedy 14-letnie dziecko chce pójść na całą noc na prywatkę do znajomych. Rodzic uważa, że jest jeszcze za młode na to, żeby bawić się całą noc i nie wyraża zgody.
Zadaniem rodzica było zastosowanie wymienionych wyżej elementów, a rolą obserwatora zaobserwowanie, czy faktycznie zostały one wykorzystane.

Jednym z ostatnich zadań ćwiczeń były „Koła Mądrości”. Okręgi symbolizowały poziom wiedzy.
Celem tego ćwiczenia było uświadomienie sobie tego, że ludzie mający małą wiedzę najczęściej myślą, że są bardzo mądrzy – tak bywa też z dziećmi na pewnych etapach rozwoju.

Pierwszy dzień zajęć zakończyliśmy rozmową na temat naśladownictwa – oczywiście w kontekście pozytywnym. Pokazujemy dziecku jakieś zachowania, ciekawe sytuacje, a dzieci nas naśladują. Dzięki temu wyrabiają w sobie pozytywne nawyki.

Drugi dzień warsztatów poświęcony był motywacji. Spotkanie ponownie rozpoczęło się od gry z Helikopterem aby pobudzić koncentrację, a następnie uczestnicy określali swoje profile motywacyjne.

Zastanawiali się także, co ich motywuje. Okazało się, że tym co najbardziej ich motywuje do dalszych działań są pozytywne komunikaty.

Kolejnym ćwiczeniem było napisanie listu – tym razem pozytywnego – do swojego dziecka, o tym co dziecko robi dobrego, co nam się podoba w jego zachowaniach – list pełen ciepła, wsparcia.
Tym razem uczestnicy mieli zachować swoje listy i przekazać je w domu swoim dzieciom.

Ostatnie zadanie polegało na wspólnym wypracowaniu metod, które prowadzą do wzmocnienia więzi z dziećmi oraz do wzrostu poczucia własnej wartości dziecka:
• listy i liściki, np. cieszę się, że posprzątałeś swój pokój
• wspólne posiłki (przygotowywanie, jedzenie)
• wspólne wyjścia, np. na basen, do lasu, itp.
• wspólne gry i zabawy
• wspólne porządkowanie (każdy odpowiedzialny za inny obszar sprzątania)
• wspólne obejrzenie bajki z dzieckiem
• czytanie książki dziecku
• przytoczenie ważnej sytuacji, która nam się w danym dniu przydarzyła
• spytanie i zainteresowanie się, co pozytywnego przydarzyło się w danym dniu dziecku
• wspólne uprawianie sportów

Na pewno każdy z nas znajdzie jeszcze swoje własne sposoby na budowanie więzi i poczucia wartości własnego dziecka. Pamiętajmy o tym, jak ważna w budowaniu dobrych relacji z dzieckiem jest komunikacja, a zwłaszcza takie jej elementy jak uważne słuchanie dziecka i rozumienie jego postrzegania świata, panowanie nad negatywnymi emocjami oraz określanie swoich uczuć i potrzeb. Ważne jest także okazywanie zainteresowania sprawami dziecka oraz wspólne spędzanie czasu, choćby podczas tak zwykłych zajęć jak sprzątanie czy przygotowywanie posiłków.

pobierz prezentację

Opracowanie i zdjęcia: Renata Turek (na podstawie materiałów przygotowanych przez Grzegorza Pruszko)

Galeria zdjęć